Zwiedzania ciąg dalszy: Albert van Ouwater - "Wskrzeszenie Łazarza"

Albert van Ouwater, Wskrzeszenie Łazarza, 1450/1460r., olej na desce dębowej, 124x92,7 cm, numer katalogowy 532A, zbiory Gemäldegalerie

„Wskrzeszenie Łazarza” to obraz figuralny, którego temat zaczerpnięty został z Nowotestamentowej przypowieści o Chrystusie, który dokonał cudu wskrzeszenia Łazarza. Scena ukazana na obrazie, malowanym olejno na dębowej desce w formie prostokąta o orientacji horyzontalnej, rozgrywa się we wnętrzu. Na pierwszym planie zakomponowano postać wstającego z grobu Łazarza w otoczeniu dwojga ludzi, na planie drugim umieszczono liczną grupę świadków cudu, następnie pomieszczenie zamknięte jest arkadami założonymi na półkolistym obrysie, za którymi dostrzec można formę przywodzącą na myśl obejście. Arkady w dolnych partiach przesłonięte są rodzajem ścianek, w jednej z nich – umieszczonej na osi obrazu – poprzez zakratowany otwór, scenie przygląda się z atencją grupa ludzi. Obejście doświetlane jest przez trzy przeszklone, zamknięte pełnymi łukami okna.

Obraz dzieli się w połowie swojej wysokości na dwie strefy – dolna wypełniona jest liczną grupą ludzi, ciąży wyraźnie w stronę horror vacui, górna zaś – wyobraża architektoniczny sztafaż sceny. Rozwiązanie to porządkuje przestrzeń oraz przyczynia się do odczucia głębi w obrazie, jak i nadaje kompozycji rytm (rytmiczność tę wzmagają kolorystycznie różnorodne trzony kolumn).

Dwustrefowość ta znajduje swoje odbicie także w kolorystyce obrazu – partia dolna niemal skrzy się od licznych, żywych barw, kiedy górna, przynosząc uspokojenie, jest utrzymana w wytonowanej gamie brązów, chłodnych szarości i rozbielonych błękitów.

W ukazaniu postać uderza dynamizm ilustrujący poruszenie wywołane niecodziennym zdarzeniem, dynamika te dostrzegalna jest także w obrębie kolorystyki – głębokie granaty sąsiadują bezpośrednio z czerwieniami i oliwkowymi zieleniami. Fałdy szat opracowane zostały bardzo linearnie, ich nerwowy kontur kontrastuje z miękkimi łukami arkad ukazanymi w górnej partii obrazu. Synteza tych elementów stanowi o harmonijnym charakterze obrazu.

Postać Łazarza umieszczona została nieco na prawo od osi, na pierwszym planie. Mężczyzna, którego ciało przysłonięte jest ozdobnie pofałdowaną białą tkaniną (stanowiącą istotny akcent kolorystyczny), wychodzi z grobu znajdującego się pod powierzchnią posadzki, która odmalowana została ze starannym uwzględnieniem jej geometrycznych wzorów.

Środek obrazu zajmuje postać mężczyzny w wieku podeszłym, odzianego w obszerny płaszcz koloru oliwkowo zielonego. Wskazuje on na cudownie wskrzeszonego, a jednocześnie gwałtowny gest jego wyraża zaszokowanie i podkreśla tym samym niezwykłość sceny. Kobieta klęcząca na lewo od Łazarza prawdopodobnie mogła być fundatorką dzieła. Za nią stoi Chrystus – zastanawiająca jest decyzja autora, co do zakomponowania postaci kluczowej dla tej narracji w takim miejscu.

Atmosferę niezwykłości potęgują ludzie z uwagą przyglądający się scenie zza krat, oraz obejście, które przed okiem widza zasłania niewysoka ścianka, tworząc sugestię przestrzeni patrzącemu niedostępnej.

Światło jest jednolite, pada jakby od strony widza oraz z zza prawej krawędzi obrazu. W fałdach szat, autor stosuje głębokie cienie, za sprawą czego modelunek nabiera walorów iście rzeźbiarskich.

Za sprawą architektonicznego sztafażu można przypuszczać, że van Ouwater scenę tę ulokował w kościele sobie współczesnym, a zatem rozpiął pewien most łączący Nowotestamentowe wydarzenie z realiami znanymi pierwotnemu odbiorcy tego dzieła.

Różnorodność typów fizjonomicznych i indywidualizacja reakcji (poprzez mimikę, gesty) potęguje wrażenie realizmu i autentyczności sceny, a więc - obraz ten doskonale spełnia swoją religijną funkcję.

P.B.