Madonna z płaszczem

Autor: Michel Erhart lub Friedrich Schramm

Datowanie: 1469-1522

Materiał: drewno lipowe, polichromowane

Wymiary

Wysokość: 135 cm

Szerokość: 62 cm

Głębokość: 36 cm

Numer katalogowy: 421

Zbiory: Skulpturensammlung und Museum für Byzantinische Kunst

Maryja rozpościera swój płaszcz w ochronnym geście ponad głowami fundatorów. Jej spojrzenie jest utkwione w dali, lewą nogę ma wysuniętą do przodu. Główne postaci pod płaszczem zostały wyeksponowane z przodu, przytulone do szaty Matki Bożej. Jest to, po lewej, ubrany na czerwono mężczyzna w kapeluszu i krótkiej tunice oraz kobieta po prawej, w jasnym odzieniu, z chustą na głowie. Za nimi znajdują się osoby w różnym wieku i różnej płci. Wszystkie przedstawiono w pozie modlitewnej, z twarzami wypełnionymi ufnością i łagodnością.

Zgodnie z tradycją, to dzieło sztuki rzeźbiarskiej późnego gotyku niemieckiego, pochodzi z ołtarza Kościoła Najświętszej Marii Panny w Ravensburgu, za którego wykonanie byli odpowiedzialni dwaj artyści: rzeźbiarz Federick Schramm i malarz Hans Keltenhofer. Jednakże badania przeprowadzane przez ostatnią połowę wieku wskazują, że Maryja z płaszczem może być dziełem Michela Erharta, który pracował nad stallami i ołtarzem w Katedrze w Ulm.

K. G.

Ukrzyżowanie, dzieła niemieckie

Konrad Witz - "Ukrzyżowanie"

 

 Olej na drewnie, rozmiar: 35,50 x 27,40 cm, numer katalogowy 1656

Dzieło  ukazuje scenę ukrzyżowania. Na środku znajduje się krzyż w kształcie litery 'T', z martwym Chrystusem. Pod krzyżem stoją postacie, św. Jan po prawej stronie ze złożonymi rękoma, i po lewej Maryja, którą podtrzymują dwie niewiasty. Przed nimi, w lewej dolnej partii obrazu klęczy także postać fundatora. Krzyż wbity jest w ziemię obok ścieżki, która ucina się w prawej dolnej części obrazu, by pojawić się ponownie wyżej. Prowadzi wzrok w głąb przestrzeni, w pejzaż, ukazujący miasto ogrodzone murem, z basztami. Za nim rozpościera się widok na jezioro i jego wybrzeża. Nad nimi autor umieścił ogrom błękitnego nieba, po którego poziomach suną malownicze chmury lekko oświetlone nieobecnym słońcem.

W obrazie, mimo kształtu obrazu w formie pionowego prostokąta, dominują kierunki horyzontalne, jednak są one dosyć zrównoważone. Najwyraźniejszy pion, krzyż, jest zamknięty u góry przez poziomą belką. Linie horyzontalne powtarzają się przez łagodne linie pagórków, krzyżując z pionem postaci, potem przez mury miasta, w końcu poziom morza i rytm chmur. Uwagę zwraca zróżnicowanie formy. Artysta inaczej traktuje lekkie, ulotne chmury, inaczej ciężkie mury i baszty. Umie pokazać aksamitność szat czy taflę jeziora.

Źródło światła znajduje się poza obrazem, w prawym, górnym rogu, co sugeruje oświetlenie chmur. Niebo jest jasne, wdaje się w grę z równie jasnym, martwym ciałem Jezusa i ciemnym krzyżem. Światło jest rozproszone, najciemniejsze akcenty przypadają na pejzaż i zacienione korony drzew. 

Kolory dzielą obraz przestrzennie. Postacie na pierwszym planie są ubrane w jaskrawe kolory żółci, błękitu, czerwieni. Wyłamuje się z nich tylko jasna postać Jezusa, która zmywa się wręcz z niebem, przez co podkreśla jego nieziemski charakter. Pejzaż i tło są utrzymane w podobnym tonie zieleni, błękitów i bieli. Błękity nieba i jeziora łagodnie zlewają się bielą, a zielenie odległych wzgórz wraz z oddalaniem się w przestrzeń coraz bardziej błękitnieją. 

To, co zwraca uwagę w dziele Konrada Witza, to realizm. Niemiecki malarz pogranicza gotyku i renesansu w XV wieku, odchodzi od idealizmu. Twarze postaci pokazane są bez upiększeń, realistycznie oddają postacie.  Na twarzy Marii widać smutek i przygnębienie, na wychudzonym i bladym ciele Jezusa zaś umartwienie czy wręcz wyniszczenie. Próby oddania rzeczywistości objawiają się też w pejzażu, w ujęciu współczesnego Witzowi miasta i detali architektonicznych. 

Konrad Witz jest artysta pogranicza dwóch epok, lecz w jego dziełach widać już nurty, które zdefiniują malarstwo niemieckie następnego wieku - realizm, nie bojący się rzeczywistości, jej brzydoty, popadający czasem nawet w turpizm i szokowanie.

A.P.

Ukrzyżowanie, dzieła niderlandzkie

Rogier van der Weyden - "Ukrzyżowanie"

Olej na dębowej desce, rozmiar: 779,3cm x 49,4cm, numer katalogowy 538A

Obraz przedstawia scenę ukrzyżowania Chrystusa. Krzyż znajduje się dokładnie po środku, dzieląc obraz na połowy. Górną część zajmuje martwy Chrystus z półprzezroczystym, powiewającym perizonium. Na dole krzyża klęczy Maryja, obejmująca go w dramatycznej pozie. Za nią, po lewej stronie przedstawienia, stoją dwie kobiece postacie, jedna próbująca pocieszyć Marię. Po prawej stronie klęczy Maria Magdalena. Za nią, odwrócony od całej sceny w trwodze i rozpaczy, stoi św. Jan Ewangelista. Na górze, po obu bokach Chrystusa, latają małe postacie aniołów. Za tą sceną rozciąga się pejzaż, sięgający dokładnie połowy wysokości dzieła. Przedstawia widok gór i lasów, a także kawałek wieży zamkowej przy prawej krawędzi.

W kompozycji dominują kierunki wertykalne. Stojące postacie i pion krzyża dominują nad horyzontalnymi, których najsilniejszym akcentem jest linia horyzontu. Czytelny jest także punkt środkowy obrazu - w miejscu zbiegu pionu krzyża i poziomu horyzontu, optycznie gwóźdź na stopach Jezusa.

Światło rozproszone, jego źródło zdaje się być poza obrazem, z prawego górnego rogu. Kolorystycznie, obraz zbudowany jest z silnych kontrastów. W oczy od razu rzuca się błękit szat Maryi i czerwień św. Jana. Zielenie i żółcie szat Marii Magdaleny dają w efekcie słoneczne wrażenie. Wszystkie te barwy kontrastują z bladym ciałem Jezusa, która, uwydatnione jeszcze przez ciemne chmury za nim, wydaje się dramatycznie martwe w porównaniu z gamą kolorów w okół. Uwagę zwraca także użyta przez artystę perspektywa powietrzna - odległe wzgórza i góry utrzymane są w ulotnym, błękitnym kolorze

W obrazie tym dobrze uwidaczniają cechy malarstwa Rogiera van der Weydena. Żyjący w 1wszej połowie XV wieku przedstawiciel szkoły niderlandzkiej, łączący w swoich dziełach elementy gotyku i renesansu. Typowo gotyckie jest wydłużenie postaci, naturalizm, podobny do van Eycków. Weyden dodaje tutaj jednak więcej emocji i dramatyzmu, co widać zwłaszcza w mimice Maryi. Dążenia do oddania rzeczywistości widoczne są chociażby w strojach - właściwych dla epoki współczesnej artyście. Równocześnie pojawia się także ruch, większa dynamiczność i rozmaitość póz, gestów. Ruch doskonale oddaje ulotne, targane podmuchem wiatru perizonium Chrystusa, kontrastujące z jego martwym i nieruchomym ciałem. Obecność mocniejszej perspektywy czy pejzażu również zapowiada Renesans w niderlandzkim malarstwie.

A.P.

Prezbiter Martinus ,,Madonna Tronująca’’

Prezbiter Martinus ,,Madonna Tronująca’’,
ok. 1200r., 
topola,
wymiary:
wysokość: 190cm, 
szerokość: 54cm, 
głębokość: 68cm, 
waga: 70kg
nr katalogowy: 29
zbiory: Skulpturensammlung und Museum für Byzantinische Kunst | Skulpturensammlung

    To monumentalne dzieło pochodzi z dawnego Borgo San Sepolcro, miejscowości we Włoszech w prowincji Arezzo.

Rzeźba przedstawia dwie postaci: Madonnę oraz Chrystusa, ukazanych w hieratycznej, frontalnej pozie. Madonna trzyma Chrystusa na kolanach, a jej dłonie są silnie skrzyżowane na jego klatce piersiowej. Dzieciątko ma uniesioną prawą rękę w geście błogosławieństwa. Pod stopami Madonny zostały umieszczone dwa lwy. Mogą one stanowić aluzję do ryciny przedstawiającej biblijnego Salomona na tronie w otoczeniu właśnie dwóch lwów i symbolizować mądrość Matki Boskiej.

Postaci zostały przedstawione w sposób dość ciężki, odzwierciedlają masywny i surowy charakter romańskich budowli. Kompozycja przedstawienia jest rytmiczna i statyczna, postacie mają gęsto i równolegle fałdowane szaty. Forma sprawia wrażenie silnie zgeometryzowanej. 

S.B.

,,Madonna Tronująca z aniołami’’

,,MadonnaTronująca z aniołami’’,
 tryptyk, 
1315r.,
Kość słoniowa,
wymiary:
wysokość 15,7 cm, 
szerokość: 12,5 cm, 
głębokość: 2,3 cm, 
nr katalogowy: 628, 
zbiory Skulpturensammlung und Museum für Byzantinische Kunst  



     Środkowa, największa część tryptyku przedstawia Matkę Boską siedzącą na tronie i Dzieciątko Jezus. Madonna delikatnym gestem obejmuje odziane w długą spódnicę Dzieciątko, które stoi na jej lewym udzie i prawą ręką dotyka jej klatki piersiowej. W prawej dłoni Madonna trzyma bukiet kwiatów. Pod szczytem zwieńczonym wimpergą znajduje się anioł, który wkłada Matce Boskiej koronę na głowę. Na skrzydłach towarzyszą jej dwaj inni aniołowie.

    Tryptyk wykonany został z niezwykłą precyzją. Jego dekoracja jest dosyć oszczędna.  Delikatne linie zaznaczają draperie szat, dodając postaciom dodatkowego wdzięku i elegancji. Naturalna poza ciała Madonny, delikatność rysów twarzy, wdzięk gestu oraz skupienie uwagi Matki Boskiej na Dzieciątku sprawia, że przedstawienie nawiązuje do typu ,,pięknych Madonn’’ późniejszego okresu.

S.B.

Giotto di Bondone ,,Zaśnięcie Najświętszej Marii Panny’’

Giotto di Bondone 
,,Zaśnięcie Najświętszej Marii Panny’’, 
ok. 1310r., 
tempera nadesce, 
     75 x 179 cm, 
wł. Gemäldegalerie
Berlin

     Obraz przedstawia Matkę Boską leżącą na postumencie zdobionym prostą dekoracją geometryczną w otoczeniu świętych, proroków i aniołów. Maria została ukazana w ujęciu en trois quart, z twarzą zwróconą w prawą stronę. Ważność Najświętszej Marii Panny została podkreślona
usytuowaniem Jej w centrum kompozycji. Jednak wszystkie figury ludzkie mają jeden wymiar. Giotto nie zaakcentował tutaj hierarchicznej ważności postaci poprzez nadanie im różnych wymiarów, jak to czyniło średniowiecze.

     Kompozycja jest zamknięta i zwarta, wszystkie postaci i elementy zostały przedstawione w całości. Układ kompozycyjny oparty jest na trójkącie, w który wpisana jest główna grupa figur.
Artysta zerwał tym samym z izokefalizmem, zasadą polegającą na umieszczeniu na jednym poziomie obok siebie głów wszystkich przedstawionych postaci, niezależnie od ich ruchu i pozycji. Jest to nietypowe dla tego okresu zamknięcie kompozycji. Aureole świętych idealnie wpisują się w trójkątne
zwieńczenie kompozycji, podkreślając tym linie diagonalne.

    Elementy dalsze, w tym przypadku głowy świętych, są częściowo zasłonięte przez elementy bliższe, co buduje iluzję trójwymiarowości. Kolejnym nowatorskim chwytem kompozycyjnym jest ukazanie na pierwszym planie postaci od tyłu, co wzmaga wyizolowanie ukazanej sceny i koncentruje uwagę widza na kluczowym momencie akcji. Wszystkie postaci są powiązane wspólną akcją, gestem i nachyleniem ciała w stronę leżącej Marii. Figury ludzkie charakteryzują się typową dla Giotta masywnością i przysadkowatością. Ich twarze mają jeden wspólny typ, o charakterystycznych dla rzeźb gotyckich, niezmiernie wydłużonych oczach. Szaty są pozbawione wszelkich ozdób i ornamentów, a fałdy draperii podążają wraz z gestem i ruchem postaci.

     Gamę barwną można uznać za szeroką, choć w obrazie zdecydowanie dominują barwy ciepłe. Duże połacie barwne wypełniają szczelnie każdą formę, bez modulacji i domieszek innych pigmentów. Krępe kształty zostały obrysowane wyrazistym konturem.

     Światło nie istnieje tutaj jeszcze jako samodzielny problem artystyczny, ale istnieje świadomość jego roli dla plastycznego modelunku. Złoto użyte w tle oraz aureolach świętych jest na sposób bizantyński zastępczym znakiem światła. Może ono symbolizować świetlistość Raju, do którego udaje się Maria.

     Sztuka Giotta jest w pełni teologiczna, co bardziej podkreśla jego związek ze średniowieczem niż z renesansem. Uważa się go jednak za wielkiego reformatora, ponieważ wytyczył drogę nowej koncepcji obrazu jako samodzielnego, zamkniętego uniwersum, nie tylko związanego z architekturą, czy iluminowanym kodeksem. Kompozycję ornamentalną gotyku i Bizancjum zastąpił kompozycją tektoniczną, która wskazuje na ambicje wyjścia w trzeci wymiar. Jest to jednak głębia płytka, ograniczona, zasugerowana w sposób bardzo powściągliwy za pomocą skrótów perspektywicznych. Najważniejszymi tendencjami sztuki Giotta są: uogólnienie, oszczędność formy i zwartość kompozycji. Naczelnym motywem jest figura ludzka, i to ona odgrywa w dziełach Giotta główną rolę. Artysta bowiem nie przedstawiał rzeczy nieistotnych i niekoniecznych.

     Giotto zmarł w 1337r. pozostawiając po sobie całą szkołę swych naśladowców, do których należeli m.in.: Taddeo Gaddi, Bernardo Daddi, bracia Lorenzetti, Giovanni da Milano, Simone Martini.

S.B.

Obraz - "Ukrzyżowanie Chrystusa" Giotta di Bondone

Podstawowe Informacje

Nazwa: Die Kreuzigung Christi

Autor: Giotto di Bondone 

Typ: Obraz ołtarzowy

Rok wykonania: Około 1315-1320

Podłoże: Topola

Kształt podłoża: prostokąt u góry zamknięty dwuspadowo.

Rozmiar obrazu z ramą: 59,7 x 36,2 

Rozmiar obrazu: 56,4 x 33,7

Giotto di Bondone (1266 lub 1276 do 1337), był włoskim malarzem, najwybitniejszym przedstawicielem trecenta, a także założycielem szkoły florenckiej. Działał we Florencji, Asyżu, Mediolanie, Rzymie, Padwie, Neapolu i Bolonii. Był autorem licznych fresków, np. w kaplicy Scrovegnich w Padwie wykonanych w latach 1303-1305. Jego sztuka była w pełni teologiczna, ściśle związana ze średniowieczem. W historii zapisał się jednak jako reformator sztuki. Jego nowatorstwo przejawia się w naśladownictwie natury oraz przezwyciężenie stylu bizantyjskiego zwanego: maniera graeca. Jego język plastyczny był bliższy naturze i człowiekowi. Zapoczątkował nową koncepcję obrazu jako „samodzielnego zamkniętego uniwersum”.

Kompozycje tektoniczne Giotta ukazują ambicje przedstawiania bryły w przestrzeni, co jest w obrazach zasugerowane bardzo powściągliwie. Posiadają one ograniczoną i płytką głębię. Naniesione kształty są obrysowane konturem i modelowane chiaroscuro. Mają formę ogólną i lapidarną, bez szczegółów ani ornamentów. Postacie mają jeden wymiar, a fałdy ich ubrań dostosowane są do formy ciała. Twarze postaci są w jednym typie z wydłużonymi oczami. Gesty są jednoznaczne, pełne powagi, wyrazu i uczucia. Przedstawione na obrazie postacie łączy wspólna akcja, gest, spojrzenie, a także nachylenie ciała. Nowatorstwo Giotta przejawia się także w ukazaniu postaci znajdującej się na pierwszym planie „od tyłu”. Skala kolorystyczna obrazów jest prosta, odznacza się niewielką ilością barw, które dokładnie wypełniają formę bez modulacji i niuansów. 

Ukrzyżowanie Chrystusa (niem. Die Kreuzigung Christi) obraz przedstawia biblijną scenę śmierci Jezusa Chryztusa na krzyżu. Jezus został umieszczony centralnie, jako najważniejszy element kompozycji, co zostało podkreślone przez ustawienie postaci, które gestami rąk zwracają uwagę na Jezusa. Poniżej niego znajduje się tłum postaci - żołnierze w tle, po prawej stronie możni oraz z lewej strony kobiety, które można identyfikować na podstawie ewangelii wg św. Marka, która mówi:

„Były tam również niewiasty, które przypatrywały się z daleka, między nimi Maria Magdalena, Maria, matka Jakuba Mniejszego i Józefa, i Salome.” (Mk 15, 40)

Oraz na podstawie ewangelii wg św. Jana:

„A obok krzyża Jezusowego stały: Matka Jego i siostra Matki Jego, Maria, żona Kleofasa, i Maria Magdalena.” (J 19, 25)

Oczy wszystkich osób mają charakterystyczny dla Giotta przedłużony kształt. Postać Marii Magdaleny znajduje się pod samym krzyżem. Jest ona wpatrzona w Jezusa wiszącego ponad nią, rękoma obejmuje krzyż na którym on się znajduje. Giotto przedstawił krew tryskającą z rany Chrystusa, znajdującej się na jego boku, oraz krew ściekającą po krzyżu aż do samej ramy obrazy. Dookoła unoszą się postaci aniołków, przedstawione zostały w specyficznej, skrótowej perspektywie.

Malarz umieścił scenę na złotym tle – typowym dla przedstawień średniowiecznych, które było metaforą światła nadziemskiego, nieba i raju. W obrazie występuje kolor lokalny, ściśle poddany tektonice formy i czytelności kompozycji , która jest zwarta. Przedstawienie cechuje także oszczędność i uogólnienie.

K. L.

Bibliografia:

Rzepińska Maria: Siedem wieków malarstwa europejskiego, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo, Wrocław 1991

Rzeźba - "Apostoł Jan na piersi Chrystusa"

Podstawowe Informacje
Nazwa: Der Apostel Johannes an der Brust Christi 
Przedstawienie: Grupa figuralna
Rok wykonania: 1310 
Pochodzenie stylistycznie: Bodensee 
Materiał: Drewno dębowe
Wysokość: 89 cm 
Szerokość: 47 cm 
Głębokość: 31,5 cm

Chrystus i Święty Jan z Siegmaringen (niem. Der Apostel Johannes an der Brust Christi) przedstawienie o tematyce sakralnej reprezentujące rzeźbę gotycką z początków XIV wieku. Dzieło pochodzi z Sigmaringen, obecnie znajduje się w Muzeum im. Bodego w Berlinie w zbiorach Skulpturensammlung und Museum für Byzantinische Kunst.

Postacie zostały wyrzeźbione z jednego bloku drewna dębowego, które jest stosunkowo twarde i trwałe. Pokryto ją polichromią i pozłocono.

Rzeźba przedstawia dwie siedzące postacie – Jezusa Chrystusa i Jana Ewangelistę. Oboje ukazani jako młodzi mężczyźni, bez cech świadczących o wieku. Po lewej stronie znajduje się wyprostowany Jezus, apostoł Jan siedzący w swobodnej pozie z prawej strony trzyma głowę złożoną na jego piersi. Obie postacie trzymają się za prawe dłonie. Chrystus obejmuje lekko ramię Jana. Ubrani są w łagodnie udrapowane szaty. Rzeźba emanuje spokojem i wzajemną delikatnością postaci wobec siebie.

Przedstawiony typ ikonograficzny zaczerpnięty został z Ewangelii wg św. Jana. Podczas Ostatniej Wieczerzy:

"jeden z uczniów Jego, ten którego Jezus miłował - spoczywał na Jego piersi" (J 13, 23).

Ten sam motyw wspominany jest także później w tej samej Ewangelii:

"Piotr obróciwszy się zobaczył idącego za sobą ucznia, którego miłował Jezus, a który to w czasie uczty spoczywał na Jego piersi i powiedział: «Panie, kto jest ten, który cię zdradzi?" (J 21, 20).

Motyw przyjaźni Chrystusa ze św. Janem został bardzo wcześnie podjęty w teologii oraz ikonografii. To przedstawienie było rozumiane jako przypowieść i model zjednoczenia człowieka z Bogiem, poznawanym poprzez miłość. Mniszki w swoich pismach ukierunkowały sposób przedstawiania przyjaźni Mistrza z Ewangelistą. To wszystko sprawiło, że grupa figuralna Chrystusa z Janem była popularna w XIV wieku, zwłaszcza w klasztorach w południowo-zachodnich Niemczech i Szwajcarii.

K. L.

Bibliografia:
Uwe Geese: Rzeźba gotycka Francji, Włoch, Niemiec i Anglii [w.] Rolf Toman (red.) Sztuka gotyku. Architektura. Rzeźba. Malarstwo. Köln 1998

http://www.smb-digital.de/eMuseumPlus?service=direct/1/ResultLightboxView/result.t1.collection_lightbox.$TspTitleImageLink.link&sp=10&sp=Scollection&sp=SfieldValue&sp=0&sp=0&sp=3&sp=Slightbox_3x4&sp=0&sp=Sdetail&sp=0&sp=F&sp=T&sp=0

Atrakcji nie ma końca - Mistrz Brugijski, dyptyk "Zwiastowanie NMP"

Mistrz Brügger, Zwiastowanie NMP, olej na desce, oba skrzydła: 15,9x9,5 cm, numer katalogowy 548, zbiory Gemäldegalerie

Dyptyk  „Zwiastowanie” dzięki formie swojej doskonale ukazuje dwoistą naturę tego Biblijnego wydarzenia – skrzydło lewe ukazuje porządek boski poprzez postać Archanioła Gabriela ujętego w locie na złotym tle, z Duchem Świętym pod postacią gołębicy ponad głową; prawe natomiast – rzeczywistość ziemską: Matka Boska klęczy skupiona na modlitwie we wnętrzu nakrytym kolebkowym sklepieniem; ukazana została wśród przedmiotów o znaczeniu symbolicznym  - dostrzec tu możemy księgę, skrzynkę z kosztownościami, białe lilie.

            Dzieło utrzymane jest w kolorystyce charakterystycznej dla doby gotyku – występują w jego obrębie nasycone czerwienie, granaty, głębokie zielenie oraz, w partii lewej – złote tło symbolizujące nieziemskość, bogactwo boskiego blasku, które jednak – o czym zapewnia narracja sceny – jest dostępne także dla ludzi, bowiem Archanioł zwiastuje prostej kobiecie.

            Postaci są wysmuklone i wysubtelnione, co dodaje scenie lirycznego charakteru.

            Na żywo ten nieznacznych rozmiarów poliptyk sprawia wrażenie niesamowicie misternie wykonanego dzieła sztuki złotniczej, czy emalierskiej. Zdecydowanie, jest po punkt obowiązkowy na trasie zwiedzania Gemäldegalerie.

P.B.

Artyści: Albert van Ouwater

Albert van Ouwater - holenderski malarz pochodzący z miejscowości  Oudewater koło Gouda. Działalność jego, datowana na lata 1440 - 1465, związana jest głównie z Haarlemem. W źródłach historycznych wzmiankowany jest w 1467 roku przy okazji pogrzebu jego córki w St Bavo w Haarlemie. Uznawany jest za prekursora nowego stylu w duchu Jan van Eycka. Zdaniem Karla van Mandera van Ouwater był nauczycielem Geertgena tot Sint Jansa. Identyfikowano go również z Mistrzem Sybilli Tyburtańskiej lub z Lambrechtem Rutgebssoenem.

Wielu badaczy przypuszcza, że wpływ na jego sztukę może mieć niderlandzki malarz Dirk Bouts, choć nie ma na to jednoznacznych dowodów. Do dnia dzisiejszego zachowało się niewiele dzieł Ouwatera.

Inne jego dzieła:

• Głowa donatora - kolekcje w Nowym Jorku
• Rozesłanie apostołów - Aschaffenburg, Striftskirche
• Św. Michał i św. Jan - Granada

P.B.

Zwiedzania ciąg dalszy: Albert van Ouwater - "Wskrzeszenie Łazarza"

Albert van Ouwater, Wskrzeszenie Łazarza, 1450/1460r., olej na desce dębowej, 124x92,7 cm, numer katalogowy 532A, zbiory Gemäldegalerie

„Wskrzeszenie Łazarza” to obraz figuralny, którego temat zaczerpnięty został z Nowotestamentowej przypowieści o Chrystusie, który dokonał cudu wskrzeszenia Łazarza. Scena ukazana na obrazie, malowanym olejno na dębowej desce w formie prostokąta o orientacji horyzontalnej, rozgrywa się we wnętrzu. Na pierwszym planie zakomponowano postać wstającego z grobu Łazarza w otoczeniu dwojga ludzi, na planie drugim umieszczono liczną grupę świadków cudu, następnie pomieszczenie zamknięte jest arkadami założonymi na półkolistym obrysie, za którymi dostrzec można formę przywodzącą na myśl obejście. Arkady w dolnych partiach przesłonięte są rodzajem ścianek, w jednej z nich – umieszczonej na osi obrazu – poprzez zakratowany otwór, scenie przygląda się z atencją grupa ludzi. Obejście doświetlane jest przez trzy przeszklone, zamknięte pełnymi łukami okna.

Obraz dzieli się w połowie swojej wysokości na dwie strefy – dolna wypełniona jest liczną grupą ludzi, ciąży wyraźnie w stronę horror vacui, górna zaś – wyobraża architektoniczny sztafaż sceny. Rozwiązanie to porządkuje przestrzeń oraz przyczynia się do odczucia głębi w obrazie, jak i nadaje kompozycji rytm (rytmiczność tę wzmagają kolorystycznie różnorodne trzony kolumn).

Dwustrefowość ta znajduje swoje odbicie także w kolorystyce obrazu – partia dolna niemal skrzy się od licznych, żywych barw, kiedy górna, przynosząc uspokojenie, jest utrzymana w wytonowanej gamie brązów, chłodnych szarości i rozbielonych błękitów.

W ukazaniu postać uderza dynamizm ilustrujący poruszenie wywołane niecodziennym zdarzeniem, dynamika te dostrzegalna jest także w obrębie kolorystyki – głębokie granaty sąsiadują bezpośrednio z czerwieniami i oliwkowymi zieleniami. Fałdy szat opracowane zostały bardzo linearnie, ich nerwowy kontur kontrastuje z miękkimi łukami arkad ukazanymi w górnej partii obrazu. Synteza tych elementów stanowi o harmonijnym charakterze obrazu.

Postać Łazarza umieszczona została nieco na prawo od osi, na pierwszym planie. Mężczyzna, którego ciało przysłonięte jest ozdobnie pofałdowaną białą tkaniną (stanowiącą istotny akcent kolorystyczny), wychodzi z grobu znajdującego się pod powierzchnią posadzki, która odmalowana została ze starannym uwzględnieniem jej geometrycznych wzorów.

Środek obrazu zajmuje postać mężczyzny w wieku podeszłym, odzianego w obszerny płaszcz koloru oliwkowo zielonego. Wskazuje on na cudownie wskrzeszonego, a jednocześnie gwałtowny gest jego wyraża zaszokowanie i podkreśla tym samym niezwykłość sceny. Kobieta klęcząca na lewo od Łazarza prawdopodobnie mogła być fundatorką dzieła. Za nią stoi Chrystus – zastanawiająca jest decyzja autora, co do zakomponowania postaci kluczowej dla tej narracji w takim miejscu.

Atmosferę niezwykłości potęgują ludzie z uwagą przyglądający się scenie zza krat, oraz obejście, które przed okiem widza zasłania niewysoka ścianka, tworząc sugestię przestrzeni patrzącemu niedostępnej.

Światło jest jednolite, pada jakby od strony widza oraz z zza prawej krawędzi obrazu. W fałdach szat, autor stosuje głębokie cienie, za sprawą czego modelunek nabiera walorów iście rzeźbiarskich.

Za sprawą architektonicznego sztafażu można przypuszczać, że van Ouwater scenę tę ulokował w kościele sobie współczesnym, a zatem rozpiął pewien most łączący Nowotestamentowe wydarzenie z realiami znanymi pierwotnemu odbiorcy tego dzieła.

Różnorodność typów fizjonomicznych i indywidualizacja reakcji (poprzez mimikę, gesty) potęguje wrażenie realizmu i autentyczności sceny, a więc - obraz ten doskonale spełnia swoją religijną funkcję.

P.B.